 |
|
 |
 |
| Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat |
| Autor |
Wiadomość |
Martyna
Studentka
Dołączył: 28 Kwi 2008
Posty: 75
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 2 razy
Ostrzeżeń: 0/5
|
 Wysłany: Czw 16:12, 12 Cze 2008 Temat postu: |
|
|
Prozodia – nauka o czynnikach, które kształtują melodię danego języka (akcent, iloczas, intonacja);
Iloczas – oboczność samogłosek długich i krótkich (np. dźwięk a wymawiany raz długo raz krótko), nadawał językowi charakterystyczna melodyjność; cecha ta szybko zanikła, została zastąpiona przez akcent.
Akcent – zajął miejsce iloczasu jako zasadniczy element prozodyjny. Polega na nieznacznym przedłużeniu samogłoski i podwyższeniu tonu. Akcent w języku polskim przypada zwyczajowo na drugą sylabę od końca lub też na trzecią sylabę od końca w następujących wyrazach:
- pochodzenia obcego,
- w 1 i 2 osobie liczby mnogiej czasu przeszłego,
- we wszystkich osobach liczby pojedynczej i w 3 liczby mnogiej trybu przypuszczającego,
- w liczebnikach od 400 do 900, w liczebnikach złożonych z –kroć.
Nie wszystkie wyrazy w języku polskim są samodzielne pod względem akcentowym. Gdy wyraz łączy się z następującym po nim wyrazem mówimy o proklityku, jeśli z poprzedzającym o enklityku. Powstała z połączenia całość to zestrój akcentowy. Funkcją akcentu jest ułatwienie zrozumienia sensu wypowiedzi.
Intonacja – tempo mówienia, zróżnicowanie tonu mowy, jej melodyczność.
Fraza – zdanie zawierające zamkniętą całość myślową.
Kadencja – linia intonacyjna opadająca.
Antykadencja – linia intonacyjna rosnąca.
Klauzula – naturalne zamknięcie pewnej całości, jaką stanowi wers. Po klauzuli pojawia się przerwa w ciągłości wypowiedzi, pauza.
Średniówka – stały podział wewnątrz wersowy, dzieli wers na półwersy (hemistychy). Rodzaje:
- klasyczna – przypada wewnątrz wersu, między wyrazami,
- zatarta – przypada wewnątrz wyrazu,
- wzmocniona – przypada w miejscu działu składniowego ( . , ; || ).
Rym – tożsamość brzmieniowa, licząc od ostatniej akcentowanej samogłoski, co najmniej dwóch członów wypowiedzi, zarówno w wierszu jak i w prozie.
Rodzaje:
- przeplatane (krzyżowe) a b a b,
- sąsiadujące a a b b,
- okalające a b b a.
Izosylabizm – bezwzględna stała liczba sylab w kolejnych wersach.
Strofa – jednostka kompozycyjna, występująca w wierszach regularnych; jest jednostką
powtarzalną; dotyczy jedynie wierszy regularnych.
Quasi-strofa – jednostka kompozycyjna występująca w wierszach nieregularnych
(analogiczna do strofy); jej kształt i wielkość są elementami zmiennymi.
Strofoida – jednostka kompozycyjna występująca w wierszach wolnych i będąca analogiem
strofy w wierszach regularnych.
Przerzutnia – wyrazista rozbieżność między granicą wersu, a granicą całostki składniowej
nie zakończonej w klauzuli, ale dopiero na początku wersu następnego; największą rolę
odgrywa w wierszu sylabicznym.
System wersyfikacyjny – pewien sposób budowy wiersza oparty na istnieniu norm zwanych konstantami i tendencjami wersyfikacyjnymi.
Konstant wierszowy – powtarzające się w każdym wersie układy lub serie elementów jak: liczba sylab i akcentów, rozkład akcentów, postać akcentowa klauzuli i średniówki, sygnał intonacyjna, dział składniowy, rym.
Wiersz numeryczny – taki, w którym rytmika, budowa oparta jest na powtarzalności jakiejś cechy dającej się wyrazić liczbowo. Zaliczmy wiersze sylabiczne, sylabo-toniczne, toniczne.
Wiersz nienumeryczny – taki, w którym rytmika nie jest uzależniona od powtarzającej się cechy. Zaliczamy wiersze nieregularne i wolne.
Wiersz biały – nie posiadający rymów.
Wiersz intonacyjno-zdaniowy.
Jest najstarszym, poświadczonym zabytkami, polskim systemem wersyfikacyjnym.
1.Asylabizm – nie istotna ilość zgłosek w kolejnych wersach (lecz zbliżona do siebie)
2.Rozróżniamy frazy:
a)małą:
- krótkie zdania pojedyncze
- 8-zgłoskowiec (z niewielkimi odchyleniami)
- opadająca
- zdania złożone współrzędnie
b) dużą:
- zdania podrzędnie złożone
- 13-zgłoskowiec (z niewielkimi odchyleniami)
- rosnąca
-zdania złożone podrzędnie
3. W klauzuli obowiązują przeważnie wyraziste granice członu intonacyjno-zdaniowego.
Sylabizm.
Najdłużej trwający i najbardziej rozpowszechniony polski system wersyfikacyjny. Początki w okresie renesansu, do pełnego rozkwitu doprowadził go Jan Kochanowski. Najczęściej spotykany w dłuższych utworach, przeważa w epice oraz dramacie, po dzień dzisiejszy występuje w liryce. Obowiązuje zasada izosylabizmu.
A.Sylabizm względny.
Miarowość zgłosek i struktura zdaniowa są równie ważne. Wersy z zachowaniem zasady izosylabizmu, lecz dopuszczalne odchylenia jednozgłoskowe.
B. Sylabizm ścisły.
Izosylabizm ściśle przestrzegany. Obowiązuje średniówka w wersach dłuższych niż ośmiozgłoskowe.
C. Sylabizm nieregularny.
Zachowuje zasadę paroksytonicznej klauzuli i średniówkę, nieregularność polega na odejściu od zasady izosylabizmu.
Sylabotonizm.
1.Zasada izosylabizmu.
2.Zasada równego rozkładu głosek akcentowanych i nieakcentowanych.
a) porządek stopowy.
trochej ' _
jamb _ '
daktyl ' _ _
amfibrach _ ' _
anapest _ _ '
peon III _ _ ' _
b) wielkość stopowa wiersza
monopodia – 1 stopa w wersie
dypodia – 2 stopy w wersie
trypodia – 3 stopy w wersie
tetrapodia – 4 stopy w wersie
pentapodia – 5 stóp w wersie
heksapodia – 6 stóp w wersie
3.Prawo kataleksy – w wersie lub członie wersowym obcięta jest jedna lub dwie zgłoski nieakceptowane. Występuje w trochejach, amfibrachach i niema zawsze w daktylach.
4.Prawo hiperkataleksy- dodanie jednej lub dwóch zgłosek nieakceptowanych przed średniówką lub w klauzuli. Występuje w anapestach i jambach.
5.Prawo anakruzy – Dodanie na początku wersu jednej lub dwóch zgłosek nieakceptowanych.
6.Prawo mniejszej regularności akcentowej na początku wersu – dotyczy daktyli i jambów. W wierszu jambicznym pierwsza stopa zamienia się w trochej. W wierszu daktylicznym pierwsza stopa zamienia się w amfibrach.
7.Cezura (tok krzyżowy) i diereza (tok dierezowany) – tok dierezowy to pokrywanie się granic stóp z granicami wyrazów (zwiększa rytmikę w wierszu), tok krzyżowy to przesunięcie granicy stopy i granicy wyrazu.
8.Transakcentacja – przesunięcie akcentu wymuszone bądź muzyką (w tekstach śpiewanych) - meliczna, bądź metrum –metryczna.
9.Heksametr polski – przypisany tematyce takiej jak heroizm i bohaterstwo.
a)stopy daktyliczne i trocheiczne, na końcu wersu zawsze daktyl + trochej (tzw. adoniczny spadek klauzulowy)
b)trzynasto lub siedemnasto zgłoskowiec
13 – 4 trocheje + adoniczny spadek klauzulowy ' _ | ' _ | ' _ | ' _ | ' _ _ | ' _
17 – 4 daktyle + adoniczny spadek klauzulowy ' _ _ | ' _ _ | ' _ _ | ' _ _ | ' _ _ | ' _
Tonizm.
Pojawia się na początku XX wieku. Pierwsza świadoma realizacja wiersza tonicznego – J. Kasprowicz Księga ubogichc1916. Jedyna konstanta tego systemu to równozestojowość. Tendencją jest zasada bezprzerzutniowości.
Zestrój akcentowy – zespół głosek opatrzony wspólnym znaczeniem i skupionych wokół jednego akcentu głównego, ewentualni jednego lub dwóch akcentów pobocznych. Rozróżniamy zespoły prymarne i ściągnięte (połączenie zespołów prymarnych, których nie da się w żaden inny sposób podzielić. Najbardziej popularne są trójzestrojowce toniczne, albo ich podwójna wersja – sześciozestrojowce toniczne ze średniówką po trzecim zestroju.
Wiersz nieregularny.
Grupa wierszy o charakterze nieautonomicznym. Oznacza to, że są wariantami wierszy regularnych i tylko na ich tle są czytelne i rozpoznawalne. Powstały na skutek zmęczenia wierszem regularnym.
Sylabizm nieregularny.
Patrz wyżej.
Sylabotonizm nieregularny.
Wariant 1 – przejrzysta budowa sylabotoniczna w pierwszej części wersu, do średniówki, po średniówce dowolne stopy w dowolnej konfiguracji.
Wariant 2 – powtarzalność tej samej stopy połączona z rezygnacją z izosylabizmu (np. wolne daktyle – pierwszy wers trypodia daktyliczna, drugi monopodia daktyliczna, trzeci heksapodia...)
Wiersz wolny.
Jest śladem po dawnych systemach wersyfikacyjnych, skutkiem redukcji totalnej – odrzucenie norm i reguł gromadzących się wcześniej. Jeśli pojawiają się środki i reguły znane z innych systemów ma to szczególne znacznie. Ma charakter jednorazowy, niepowtarzalny. Jest to zawsze układ stworzony na potrzebę jednego tekstu.
Nie ma definicji wiersza wolnego. Określają go granice między nim a innymi systemami.
wiersz regularny <- wiersz wolny -> proza
wiersz nieregularny -> wiersz wolny <- proza rytmiczna
Musi się jednak wiązać z pewnymi minimalnymi zasadami – posiadać wersy.
1.Zasada nadorganizacji – wprowadzenie tych chwytów wersowych, które znane są z wcześniejszych systemów ale nie są niezbędne w wierszu. Nadorganizacja przekazu jest tylko uzewnętrznieniem poetyckości , musi się wiązać z nadsemantyzancją.
2.Zasada zawiedzionej antycypacji – rozpoznajemy elementy dawnych systemów wersyfikacyjnych, lecz za chwilę je kwestionujemy.
Podział wiersza wolnego,
1. Wiersz wolny askładniowy – w takim wierszu wolnym relacja między wersem a składnią jest czymś absolutnie dowolnym.
- wiersz wolny emocjonalny – zasadniczym kryterium podziału na wersy są emocje (charakterystyczny dla drugiej awangardy)
2. Wiersz wolny składniowy – wers jest analogiem zdania lub innej jednostki składniowej
- wiersz wolny zdaniowy – wers analogiem zdania, charakterystyczny dla awangardy krakowskiej – Peipera, Przybosia, Kurka, Brzękowskiego
- wiersz wolny skupieniowy – tak zwany czwarty system wersyfikacyjny zwany również Różewiczowskim, powstał w drogiej połowie XX wieku.
Post został pochwalony 0 razy
|
|
| Powrót do góry » |
|
|
|
|
 |
kasia_g
Dołączył: 29 Kwi 2008
Posty: 7
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 1 raz
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Kalisz
|
| Wysłany: Nie 8:00, 15 Cze 2008 Temat postu: |
|
|
co bedzie:
pytania ogolne---->teoria,forma wierszowa,wiersz poezja liryka, w.stychiczny,numeryczny, sredniowieczny,regularny, wiersz-proza, poezja-proza,kategoria intonacji,kadencja, antykadencja,rymy dystychiczne,system wersyfikacyjny,konstnty tendencje,izosylabizm,klauzula,sredniowki,przerzutnie,madra sredniowka,madra przerzutnia,teoria wiersza sylabotonicznego,sylabotonizm,heksametr polski,wiersz toniczny,zestroj akcentowy,wiersze nieregularnie,wiersze wolne,askladniowe i skladniowe
pojecia do wyjasnienia
kilka fragmentow wierszy-->schemat + opis (oddzielna punktacja)
funkcje rymow--->ze slownika term.liter.
Post został pochwalony 0 razy
|
|
| Powrót do góry » |
|
|
|
|
|
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach
|
|
|
|
|
 |
|
